پارچه فاستونی از جمله پارچه‌های اصیل و پرکاربرد در دوخت کت‌وشلوار، لباس‌های رسمی و یونیفرم‌های سازمانی است که به دلیل ایستایی مناسب، ظاهر شیک و کیفیت بالا، همواره مورد توجه خیاطان، طراحان پوشاک و مصرف‌کنندگان بوده است. اما ریشه‌های این پارچه به قرن دوازدهم میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که در روستایی به نام وُستِد (Worstead) در انگلستان، نخستین فعالیت‌های صنعتی در زمینه تولید پارچه‌های پشمی شکل گرفت. به همین دلیل، در زبان انگلیسی هنوز هم این نوع پارچه را با عنوان worsted wool fabric می‌شناسند. با گسترش صنعت نساجی، پارچه‌های فاستونی به‌تدریج در کشورهای دیگر نیز رواج یافتند و در دوران قاجار، برای نخستین‌بار از طریق کشور روسیه وارد ایران شدند.
واژه «فاستونی» نیز برگرفته از زبان روسی است که به‌مرور در زبان فارسی رایج شد. نخستین گام‌های تولید داخلی این پارچه در ایران از سال ۱۲۹۴ شمسی با تاسیس اولین کارخانه ریسندگی و بافندگی پارچه پشمی در اصفهان برداشته شد؛ هرچند بهره‌برداری از آن به دهه ۱۳۰۴ و آغاز حکومت پهلوی بازمی‌گردد. اما آغاز رسمی و صنعتی تولید پارچه فاستونی در کشور به سال ۱۳۳۷ و تاسیس برند پیشگام کارخانجات فاستونی مقدم مربوط می‌شود. در ادامه این مسیر، برندهای متعددی در ایران شکل گرفتند که با بهره‌گیری از تکنولوژی روز پارچه‌های باکیفیتی تولید کردند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.
ویژگی‌های یک پارچه فاستونی باکیفیت
برای انتخاب درست در میان برندهای پارچه فاستونی ایرانی، آشنایی با شاخص‌های کیفیت این نوع پارچه ضروری است. در ادامه مهم‌ترین معیارهای فاستونی باکیفیت را بررسی می‌کنیم:
۱. نوع الیاف و درصد پشم
پارچه‌های فاستونی معمولا از ترکیب پشم طبیعی و الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر تولید می‌شوند. هرچه درصد پشم در ترکیب پارچه بیشتر باشد، لطافت، تنفس‌پذیری و دوام آن بالاتر خواهد بود. برخی از برندهای ممتاز فاستونی ایرانی مانند مطهری، محصولاتی با درصد پشم بالا عرضه می‌کنند که برای دوخت کت‌وشلوارهای مجلسی یا رسمی ایده‌آل هستند.
۲. بافت و ایستایی مناسب
بافت یکپارچه، منظم و دقیق از نشانه‌های کیفیت در پارچه فاستونی ایرانی است. پارچه باید به‌گونه‌ای باشد که پس از دوخت، به‌خوبی روی بدن بنشیند و فرم مشخص و حرفه‌ای به لباس بدهد. همچنین ایستایی پارچه، به‌ویژه هنگام دوخت کت و شلوار، باید به‌گونه‌ای باشد که شکل ظاهری لباس حفظ شود.
۳. لطافت و نرمی
نرمی سطح پارچه، به‌ویژه در تماس مستقیم با پوست، اهمیت زیادی دارد. فاستونی‌هایی که از پشم مرغوب تهیه شده‌اند، بافتی لطیف و دلپذیر دارند. این ویژگی باعث می‌شود هنگام پوشیدن، احساس راحتی بیشتری ایجاد شود و لباس از نظر حس لمسی نیز کیفیت بالاتری داشته باشد.
۴. ثبات رنگ
یکی از دغدغه‌های مصرف‌کنندگان در مورد پارچه‌های فاستونی، تغییر رنگ پس از شست‌وشو یا در برابر نور است. فاستونی باکیفیت باید دارای ثبات رنگ بالا باشد و حتی پس از استفاده طولانی‌مدت، جلوه ظاهری خود را حفظ کند. برندهای معتبر ایرانی اغلب از رنگ‌های ثابت و باکیفیت در فرآیند رنگرزی استفاده می‌کنند.
۵. قابلیت دوخت و اتوکشی
پارچه فاستونی مرغوب باید به‌راحتی قابل برش، دوخت و اتو باشد. این ویژگی به خیاطان امکان می‌دهد تا فرم و مدل دلخواه را با ظرافت پیاده‌سازی کنند. برخی از فاستونی‌های بی‌کیفیت هنگام دوخت کش می‌آیند یا در هنگام اتوکشی دچار برق‌افتادگی می‌شوند، در حالی‌که برندهای معتبر داخلی این مشکل را تا حد زیادی رفع کرده‌اند.
معرفی برندهای معتبر پارچه فاستونی ایرانی
صنعت فاستونی ایران طی سال‌های گذشته با رشد قابل‌توجهی همراه بوده و امروزه چندین برند داخلی با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های به‌روز، کیفیت رقابتی و طراحی‌های متنوع، توانسته‌اند نیاز بازار داخلی و بخشی از بازار صادراتی را پوشش دهند. شناخت این برندها برای خیاطان، تولیدکنندگان پوشاک و حتی خریداران جزئی، اهمیت زیادی دارد؛ چرا که هر برند ویژگی‌ها، مزایا و گروه مخاطب خاص خود را دارد. در ادامه به معرفی چهار برند معتبر پارچه فاستونی ایرانی می‌پردازیم:
فاستونی مقدم؛ آغازگر صنعت فاستونی در ایران
کارخانجات فاستونی مقدم به‌عنوان اولین و قدیمی‌ترین برند تولیدکننده فاستونی در ایران شناخته می‌شود. این کارخانه در سال ۱۳۳۷ شمسی در نظرآباد تاسیس شد و سال‌ها به‌عنوان پیشتاز در صنعت نساجی کشور ایفای نقش کرد. اگرچه در سال‌های اخیر فعالیت این برند در حوزه فاستونی کاهش یافته، اما همچنان یکی از نام‌های ماندگار این صنعت است. محصولات اصلی این برند شامل فاستونی با ترکیب ۴۵٪ پشم و ۵۵٪ پلی‌استر (معروف به فاستونی ۵۵/۴۵) است. همچنین ترکیب‌های اقتصادی‌تری چون ۲۰درصد پشم و ۸۰ درصد پلی استر (معروف به فاستونی ۸۰/۲۰) و فاستونی ۱۰ درصد پشم و ۹۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۹۰/۱۰) نیز در خط تولید این مجموعه قرار دارد.
فاستونی ایران مرینوس؛ میراث نساجی قم
ایران مرینوس دومین برند قدیمی تولیدکننده فاستونی در کشور است که در سال ۱۳۴۶ شمسی در شهر قم پایه‌گذاری شد. این کارخانه علاوه بر پارچه، در حوزه پوشاک نیز فعال است و همچنان با وجود کاهش تولید در سال‌های اخیر، به‌عنوان یکی از برندهای با اصالت در این صنعت شناخته می‌شود. فاستونی‌های ایران مرینوس در ترکیب‌های ۴۵٪ پشم و ۵۵٪ پلی‌استر (معروف به فاستونی ۵۵/۴۵)، ۲۵ درصد پشم و ۷۵ درصد پلی استر (معروف به فاستونی ۷۵/۲۵) و فاستونی ۲۰ درصد پشم و ۸۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۸۰/۲۰) تولید می‌شوند که بسته به میزان پشم، کیفیت، لطافت و قیمت متفاوتی دارند.
فاستونی مطهری؛ کیفیت در سطح بین‌المللی
بدون شک مطهری بزرگ‌ترین و مطرح‌ترین تولیدکننده فاستونی در ایران است. این برند در سال ۱۳۷۴ شمسی در قزوین تاسیس شد و با تمرکز ویژه بر تولید فاستونی‌های مرغوب پشمی، جایگاهی ممتاز در بازار داخلی و حتی صادراتی به دست آورده است. پارچه‌های مطهری با استفاده از نخ‌های پشمی استرالیایی و نخ‌های پلی‌استر آلمانی تولید می‌شوند و تحت لیسانس برندهای بین‌المللی همچون Selka، Clissold، Hield و Rigel هستند. ترکیب‌های متنوع فاستونی این برند شامل ۵۰ درصد پشم و ۵۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۵۰/۵۰)، ۴۵ درصد پشم و ۵۵ درصد پلی استر (معروف به فاستونی ۵۵/۴۵)، فاستونی ۲۰ درصد پشم و ۸۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۸۰/۲۰) و فاستونی ۱۰ درصد پشم و ۹۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۹۰/۱۰) تولید می‌شوند که همگی از کیفیت بافت، ایستایی و لطافت بسیار بالایی برخوردارند.
فاستونی جامعه؛ هم‌تراز با بهترین‌ها
فاستونی جامعه یکی دیگر از برندهای بزرگ و باکیفیت ایرانی است که در سال ۱۳۶۴ شمسی در تهران راه‌اندازی شد. تمرکز این برند نیز بر تولید پارچه‌های پشمی مرغوب است و تولیدات آن از لحاظ کیفی در سطحی هم‌تراز با فاستونی مطهری قرار می‌گیرند. نخ‌های مورد استفاده در پارچه‌های جامعه نیز از پشم استرالیایی و پلی‌استر آلمانی تهیه می‌شود. این برند نیز تحت لیسانس Selka و Hield فعالیت دارد و ترکیب‌های فاستونی ۴۵ درصد پشم و ۵۵ درصد پلی استر (معروف به فاستونی ۵۵/۴۵)، فاستونی ۲۰ درصد پشم و ۸۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۸۰/۲۰) و فاستونی ۱۰ درصد پشم و ۹۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۹۰/۱۰) را در سبد محصولات خود دارد.
فاستونی کوکما؛ مناسب استایل مدرن و نیمه‌رسمی
برند کوکما که در سال ۱۳۸۳ شمسی در زنجان تاسیس شد، تمرکز خود را بر تولید فاستونی‌های اقتصادی از نوع شبه‌فاستونی (ترکیب پلی‌استر و ویسکوز) قرار داده است. این برند، به‌ویژه با تولید فاستونی‌های کِشی با ترکیب ۶۵٪ پلی‌استر و ۳۵٪ ویسکوز شناخته می‌شود که برای سفارشات سازمانی و تولید انبوه انتخابی مقرون‌به‌صرفه است. علاوه بر برند اصلی، پارچه‌های کوکما با نام‌های تجاری دیگری چون بِردَن، سانسی، سیوان و کوک‌بافت نیز شناخته شده است و محصولاتش برای مصرف‌کنندگان شرکتی و نیمه‌رسمی مناسب می‌باشد. سایر محصولات این برند شامل فاستونی ۲۰ درصد پشم و ۸۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۸۰/۲۰) و فاستونی ۱۰ درصد پشم و ۹۰ درصد پلی‌استر (معروف به فاستونی ۹۰/۱۰) می‌شود.
فاستونی عالیجناب؛ پارچه‌ای متفاوت برای سلیقه‌های خاص
برند عالیجناب که در سال ۱۳۸۷ شمسی در اصفهان تاسیس شد، به‌سرعت توانست در بازار فاستونی‌های اقتصادی برای خود جایگاه قابل‌توجهی پیدا کند. این برند نیز مانند کوکما، بر تولید پارچه‌های شبه‌فاستونی اقتصادی تمرکز دارد و گزینه‌ای ایده‌آل برای سفارشات شرکتی و لباس‌های سازمانی محسوب می‌شود. از جمله محصولات اصلی پارچه‌های عالیجناب می‌توان به فاستونی کِشی با جنس ۳۵ درصد ویسکوز و ۶۵ درصد پلی استر (معروف به فاستونی کشی۶۵/۳۵)، شبه فاستونی با جنس ۳۵ درصد ویسکوز، ۶۵درصد پلی‌استر (معروف به شبه فاستونی ۶۵/۳۵) و ترکیب‌های مرسوم ۸۰/۲۰ و ۹۰/۱۰ اشاره کرد.
حتما بخوانید: رنگ‌های جذاب برای بهار و تابستان ۱۴۰۴
نکات مهم در خرید پارچه فاستونی ایرانی
برای خرید پارچه فاستونی ایرانی باکیفیت و اصل نکات مهمی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
۱. بررسی بافت و ضخامت
قبل از خرید، لمس بافت پارچه و توجه به یکنواختی آن اهمیت زیادی دارد. فاستونی باید بافتی منظم، متراکم و بدون زدگی یا خلل‌و‌فرج داشته باشد. همچنین بسته به فصل و نوع مصرف (رسمی یا روزمره)، ضخامت پارچه باید متناسب انتخاب شود.
۲. توجه به ترکیب الیاف
درصد پشم، پلی‌استر یا سایر الیاف در عملکرد نهایی پارچه تاثیر مستقیم دارد. اگر به‌دنبال پارچه‌ای لطیف و تنفس‌پذیر هستید، گزینه‌هایی با درصد بالای پشم توصیه می‌شوند.
۳. ثبات رنگ
برای اطمینان از ثبات رنگ، می‌توان قسمتی از پارچه را کمی مرطوب کرده و با دستمال سفید روی آن کشید. اگر رنگ پس دهد، احتمال دارد در شست‌وشو یا استفاده روزمره دچار تغییر رنگ شود.
۴. انتخاب رنگ و طرح مناسب کاربرد
برای لباس‌های رسمی، رنگ‌هایی مانند سرمه‌ای، خاکستری، مشکی و نوک‌مدادی انتخاب‌های استانداردی هستند. اگر قصد دوخت لباس روزمره یا نیمه‌رسمی دارید، می‌توانید از رنگ‌های روشن‌تر یا طرح‌دار نیز استفاده کنید.
۵. خرید از منابع معتبر
همیشه پارچه فاستونی را از فروشگاه‌های شناخته‌شده، نمایندگی‌های رسمی یا سایت‌های معتبر خریداری کنید. وجود برچسب برند روی لبه پارچه، یکی از نشانه‌های اصالت است.
۶. توجه به نحوه نگهداری
پیش از دوخت یا استفاده از پارچه، راهنمای شست‌وشو یا اتوکشی آن را از فروشنده جویا شوید. برخی از پارچه‌های پشمی نیاز به مراقبت ویژه دارند و بهتر است تنها با بخار و در دمای پایین اتو شوند تا از برق افتادن و آسیب به بافت جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
پارچه فاستونی همواره یکی از مهم‌ترین انتخاب‌ها در طراحی و دوخت لباس‌های رسمی، اداری و مجلسی مردانه بوده است. برندهای پارچه فاستونی ایرانی طی سال‌های اخیر با ارتقای کیفیت، افزایش تنوع و توجه به نیاز بازار، توانسته‌اند جایگاه قابل‌اعتمادی در این حوزه به‌دست آورند. نام‌هایی مانند مطهری، جامعه، کوکما و عالیجناب هر یک با ویژگی‌ها و نقاط قوت خاص خود، پاسخ‌گوی سلیقه‌ها و کاربردهای مختلف هستند. با شناخت ویژگی‌های یک فاستونی مرغوب، توجه به نوع الیاف، بافت، ثبات رنگ و انتخاب برند مناسب، می‌توان تجربه‌ای موفق از خرید پارچه و دوخت لباس داشت. همچنین انتخاب منابع معتبر برای خرید و رعایت نکات نگهداری، در حفظ کیفیت پارچه و طول عمر لباس نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
